Mẹ chờ cửa đấy. Con gái đi mãi vẫn không thấy một thế giới mà con gái vẫn từng tơ tưởng. Mẹ quay mặt vào tường thở dài, rồi đêm chìm vào lặng yên. Đoàn nghệ sĩ và thanh niên thị xã giao lưu rất nhanh rồi bắt tay vào công việc. Mẹ kể về người thứ ba. Từng ấy năm bươn trải trên những chuyến đò, nuôi nấng con gái bằng những nỗi đau giấu lặng.
Anh bảo: - Không ngờ con gái làng Đò lại xinh và dịu dàng đến thế. Đoàn của những người nghệ sĩ nghiệp dư không dừng lại ở bất cứ nơi đâu quá năm ngày. Con không còn đủ dũng cảm để rong ruổi theo anh những cuộc hành trình bất tận. Anh gánh vác hậu cần cho đoàn thết đãi thanh niên dựng rạp một bữa cháo gà. Con gái hát hay nên được bầu làm đội trưởng đội văn nghệ xóm Đò, hãn hữu mấy đứa lại tập trung nhau tại quầy hàng vừa bán hàng vừa tập văn nghệ.
Con gái đóng sạp vải rồi hấp tấp lên nhà văn hóa. Sau những cuộc hò hẹn chóng vánh trên chiếc đò lợp lá, con đã ra đời trong bao nỗi ác nghiệt của đời vì không có bóng vía người cha. Sinh nhật con, mẹ đi đưa đò từ mờ sáng. Cái tuổi nông nổi và xốc nổi của mẹ ngày xưa…”. Phải thoát khỏi bến sông với những chuyến đò và sạp hàng không tìm thấy nổi một niềm vui nhỏ bé.
Anh nắm tay con gái thật chặt: - Đi theo anh nhé! Lời mời mọc đến một thế giới xa xôi, thần kì làm cho mọi nỗi sợ hãi, dè dặt trong con tan biến. Hiếm gió thổi mùi phù sa nồng nồng, âm ấm. Trả lời mà nghe cay xè mũi, chỉ muốn chạy ra bờ sông, úp mặt vào gió sông để khóc.
Nếu còn có bồ mẹ. “Cha con là lính thông báo đóng quân ở bên kia sông Hồng. Mẹ không biết đấy, tiền chở đò thuê của mẹ không đủ trả tiền thuê nhà chứ đừng nói tiền học, tiền ăn mẹ ạ.
Mỗi ngày mẹ vẫn chở cả đôi chục chuyến đò, lần nào trở về bờ, mắt mẹ cũng ầng ậc nước. Đừng hỏi mẹ cha con đang ở đâu? Điều ấy chính mẹ cũng không biết. Thế là một dải cát trắng hiện ra, biển xanh biêng biếc đến khôn cùng, bất tận.
Mẹ đứng trong buồng nhìn ra. Mẹ ngồi yên ắng quay mặt vào sông, gió thổi bên tai ù ù, mưa giăng, cuộn đỏ dòng phù sa như một dải lụa màu uốn qua thị xã. Giọt máu của người đàn ông ấy đang lớn dần trong con, rồi con sẽ được làm mẹ, để đến khi đứa con nhỏ biết hỏi “Sao nhà mình chỉ có ba người?”.
Đêm ấy đoàn nghệ sĩ lặng đúng ra đi. Nghe thấy cả những bồi hồi khó tả… Sau đêm diễn trước nhất. Có những điều ta cần phải biết đến cùng tận nhưng cũng có điều ta quên nó thì sẽ tốt hơn. Lúc ấy cái thèm khát được yêu, được sống một cuộc sống khác cứ cháy bùng trong con. Muốn quên một ai đó cũng không làm được. Nhưng khi thức dậy, con gái đã thấy trên bàn có một lọ huê hồng đỏ và một bức thư.
Từ đấy, hai mẹ con càng ít nói với nhau hơn. Nhưng chung cục lại có một đứa trẻ nữa được sinh ra mà không biết bố nó là ai. Chắc hẳn con lại giải đáp: “Ông ngoại và cha con đi vắng”. Người đàn bà nếu tìm thấy một bến đỗ bình yên thì sống cũng bõ một kiếp người. Không đỗ đại học thì học cao đẳng hoặc trung cấp. Khi ấy mẹ đôi mươi, đẹp như những bông hoa muống biển, tím đến ngắt trời.
Đêm ấy con gái không về. Người ấy đã dời xa bến sông này đúng ngày này của mười tám năm về trước. Tiếng gọi đò đã cất lên mấy lần mà mẹ vẫn yên ắng, như thể mẹ vẫn đang đợi một người nào đó… Truyện ngắn của Tạ Đức An. Con gái mười tám rồi. Đêm diễn thứ hai, đoàn sắp đồ để đi.
Cho đến năm con gái mười tám tuổi. Anh bảo: - Em có muốn nghe những câu chuyện của anh không? Câu chuyện về vùng quê anh, về những chân trời xa tít tắp. Mẹ cứ nói con thế… Mẹ cười dàn hòa, nhưng bụng vẫn lo cho con gái.
Con gái xin mẹ đi từ chiều để kết hợp thanh niên mấy xóm lo bán vé. Con gái gập vội bức thơ lại, một cảm giác hoang mang, lo sợ rất lạ đang xâm chiếm lấy con. “Con gái yêu của mẹ! Sinh nhật thứ mười tám của con mẹ mang đến cho con một món quà đau xót. Đêm ấy, con gái bỏ đoàn lặn lội ngược về với bến đò và người đích mẫu hao gầy trong trông mong.
Hàng ngày cha có nhiệm vụ sang bên này sông, chạy vào mấy quả đồi để đào hầm thông báo, liên lạc. Mỗi người giữ một sự câm lặng cho mình. Còn kẻ lạc lối như mẹ thì chỉ mang cái đau xót một đời.
Bà ngoại bảo: - Đừng yêu những người qua sông. Lần nào chở đò xong, trở về nhà mẹ nhìn cảnh mấy đứa cứ lúng liếng, hát hò là mẹ lại thở dài: - Sao mấy đứa không lo mà làm ăn, hoặc rảnh rang thì cũng lên thư viện của thị xã mà đọc sách báo.
Con người ta đi hết cả đời mà có khi vẫn còn nhầm nhỡ. * * * Mẹ vẫn mài miệt với những chuyến đò, sạp vải của con gái vẫn hẩm vào những ngày mưa. Con gái không biết nên thương hay giận mẹ.
Con gái phật lòng, nói dỗi: - Con đi học thì mẹ nuôi thế nào được. Lúc con gái đặt lưng xuống giường, mẹ nhắc khéo: - chừng như con gái có chuyện gì vui thì phải. Ngày nắng thì đông người vào ra, những ngày mưa hai mẹ con lầm lũi một già một trẻ. Mẹ quen cha từ những lần sang sông ấy. Mà con cũng đâu có lông bông, mẹ thấy không, một mình con mà quản được cả hai sạp hàng.
Đêm ấy sau khi đã hoàn thành mọi công tác chuẩn bị, con vẫn còn nấn ná ở lại. Thi thoảng con vạc đi ăn đêm lại cất tiếng kêu thảng thốt. Con gái ơi! Mẹ là đứa con hư vô biết nghe lời người lớn. Đò vắng người sang, sông Hồng chảy thầm lặng một dải… Bạn bè hỏi: - Sao nhà chỉ có hai mẹ con? Con gái cười: - Ba tao đi vắng.
Bao giờ con gái về đến nhà rồi mà mẹ vẫn chưa hết lo. Tình cũng không đủ lớn để ràng buộc một người đàn ông đã có vợ con. Hình như mẹ chờ ai… Anh theo đoàn nghệ sĩ nghiệp dư đến thị xã trình diễn. Mà cứ tình hình này thì mẹ nghĩ con nên đi ôn rồi năm sau thi lại. Con gái không còn buồn nhiều như những ngày xưa nữa.
Cố giấu nhịp tim đang đập mạnh, cố giấu chút thẹn thò, sợ hãi nhưng tuồng như trái tim nhạy cảm của người mẹ đã nhận ra.
Đấy là bức thư trước tiên mẹ viết dành riêng cho con gái. Đã có lần ngập ngừng con gái bảo: - Hay mẹ đi bước nữa đi. Con gái nhìn sông Hồng chảy lặng một dòng mẹ thương thân mẹ chẳng khác gì thân cò, thân vạc. Lần sau con gái không bao giờ dám ngỏ lời như thế nữa.
Tự nhiên con thấy mình có lỗi khôn xiết. Chưa khi nào con gái lại thương mẹ nhiều đến thế. Con gái cứ như bị hút hồn bởi nụ cười, ánh mắt và cả cái tính hài hước ấy, cho đến khi hai ánh mắt gặp nhau thì con gái tuồng như đã quên cả lời mẹ dặn.
Nên tối thứ bảy nào, con gái đi giao lưu văn nghệ là mẹ ở nhà cũng hết đứng ngóng lại ngồi trông. Áp tai xuống giường, còn cảm nhận được cả hơi thở, tiếng cựa mình của dòng sông hiền hòa. Có phải vì con khờ dại… Tối ấy khi trở về, mẹ vẫn ngồi cửa đợi con.
Con gái thấy dáng mẹ ngồi như núi vọng phu mà thương. Con trải lòng mình vào thế giới mà con gái chưa bao giờ đến, nó như một khu vườn cổ tích nhiều hoa lá, nó tắm đẫm trong con cái mơ ước được bước đến những thế giới lạ xa mà vô cùng đẹp đẽ.
Đôi lúc muốn hận thù một ai đó nhưng không làm được. Nhưng con đã biết học cách ưng ý từ mẹ. Không biết đã bao nhiêu lần con gái hứa sẽ không giẫm vào bước chân của mẹ.
Anh vừa trổ tài thổi nấu vừa bày trò trêu cho mọi người vui. Vẫn một dáng ngồi quay mặt vào sông, nước mắt mẹ chảy dài. Con cứ ở nhà mà bông lông thế này mẹ lo lắm. Mẹ chỉ mong con gái đừng bao giờ bước theo dấu chân lỗi lầm của mẹ. Khi con mang dòng máu của anh, cũng là lúc con nhận được một sự thực rằng người đàn ông này đã có gia đình.
Xin lỗi con, nếu con muốn biết về một người thứ ba thiếu vắng trong gia đình mình lâu nay thì hãy đọc tiếp những gì mẹ viết”.
Mắt vời vợi buồn. Ưng ý để sống tốt hơn. Có tiếng ai đó gọi với từ trên bến xuống: - Cho tôi qua đò với. Mẹ đem lòng yêu cha con từ cái ánh nhìn sâu tun hút đầy hấp lực. Con gái nghĩ thương mẹ nên mấy lần thủ thỉ: - Mẹ đừng lo cho con nhiều, con lớn rồi mà… Mẹ quay mặt vào minh mông gió, thở dài: - Biết thế nào là khôn lớn. Vẫn biết là những lời ong mật của cánh con trai mà sao con vẫn thấy ngọt lòng.
Tối thứ bảy, Nhà Văn hóa thanh niên của thị xã có tổ chức các chương trình văn nghệ cho thanh thiếu niên đoàn viên các xóm giao lưu. Như những con cá bạc quẫy động một vùng sông rồi lại bơi đi. Mười tám năm qua mẹ bỏ nhà trong xóm ra bến sông này trở dạ sinh con. Con ra cái điều thở đều đều và chìm sâu vào giấc ngủ. Mẹ nghe thì cũng thấu nhưng vẫn dặn: - Xong buổi biểu diễn phải về nhà ngay.
Từ sự bồng bột và cái thú ngông cuồng của tuổi trẻ. Vì đoàn hứa sẽ ủng hộ trại trẻ mồ côi trong thị xã một phần ba số tiền thu được, nên thanh niên đoàn tụ cũng phải có bổn phận giúp sức với người ta. Đây có phải chính là sự thật mà con gái muốn biết từ lâu, sự thực về sự ra đời của con trên bến sông này. Chắc hẳn mẹ vẫn ngồi cửa đợi.
- Con gái học xong Trung cấp Dược, mở một quán bán thuốc ngay bên bờ sông Hồng, sau này lại lấy mỗi chợ bên sông để mở thêm cửa hàng bán vải. Để rồi mười tám, hai mươi năm sau, có thể con lại ngồi viết cho đứa con thân yêu của mình một bức thư như mẹ đã viết cho con. Hôm đầu đến, lạ nước lạ cái nên cả đoàn nhờ chi đoàn thanh niên tìm giúp chỗ dựng rạp.
Cuộc sống đã trôi qua mờ nhạt rất lâu rồi, tiếng vạc ăn đêm, tiếng sông vỗ vào tiếng thở dài của mẹ cứ ám ảnh và xoáy sâu vào tâm tưởng con gái.
Phải chăng con gái đã yêu anh từ lúc ấy… Mẹ vẫn ngồi tựa cửa chờ con.
