Mưa lúc này ngớt dần, người chúng tôi cũng bắt đầu ấm trở lại
Xe máy vít số một để phi lên. Hơn 2h chiều, chúng tôi rẽ về đường qua Lục Nam, Lục Ngạn để sang Sơn Động. Thứ hai, chúng tôi định "xông" vào nhà dân mua gà làm bữa ăn tươi, nhờ họ luộc hoặc nấu cháo luôn.
Dị biệt hẳn so với những cánh đồng cỏ nhuôm nhoam ở bất cứ chỗ nào khác. Lần trước nhất đi rừng trong cảnh nhá nhem thế này cũng thật thú.
Ông ngẫm đồng ý bán, và dẫn chúng tôi ra đống củi to đùng, mỗi cây dài hơn 2 mét, to cỡ bắp tay của lực sĩ cử tạ hạng trung. Cô cũng cho biết lên trên đó đi bộ khoảng 1 tiếng. Trước hết, xông vào nhà người lạ cũng hơi ngại nhưng sự chất phác và nhiệt tình của họ khiến mọi người tự tin hơn.
Đôi khi nhìn thấy bóng đèn trên cao phía xa xa hoặc gặp khe suối ngay bên đường khá đẹp. Cô chủ nhà vui vẻ nhận lời. Ngày đi cũng thật đặc biệt. Uống trà ở cái quang cảnh ấy thật sự đáng nhớ, mới thấy hết cái thanh thản của sự thưởng trà. Cứ cơn nọ tiếp nối cơn kia. Lục Nam, Lục Ngạn và Sơn Động là đất trồng vải của Bắc Giang.
Leo bộ gần 2 tiếng với cái đói, thì đồ nguội lúc đó cũng ngon tuyệt, chả kém gì cao lương mỹ vị. Vùng này trồng ngút ngàn giống vải Thiều, ngon không kém gì vùng Thanh Hà, Hải Dương.
Chúng tôi lên đến đỉnh Đồng Cao lúc đó tầm khoảng 8h tối. Mọi người nhìn chúng tôi rất lạ lẫm: "Đến Đồng Cao làm gì?". Chúng tôi vào một nhà người dân còn sáng đèn, trình bày hoàn cảnh và nhờ họ viện trợ. Đúng là “rượu ngon bất luận ve sành”. May mắn còn một gói hồng trà “Quan Âm Vương” bỏ quên sót lại ở ba lô.
“Thế cụ có cho chúng cháu được không, chúng cháu ở xa đến và đích thực cần củi?”. Có hai kỳ vọng khi lên Đồng Cao. Đến tỉnh thành Bắc Giang thì giày và quần ướt xác xơ.
Đi hết đường nhựa, đến đoạn đường đất mới thấy cái thú của nó. Nhận ra rằng, chỉ đắm mình trong cái khung cảnh kỳ diệu ấy thôi cũng đã là một trải nghiệm khó quên. Qua dốc thì bản Đồng Băm hiện ra, đẹp và thân thiện với tiếng nước chảy róc rách bên đường, và những ruộng bậc thang xanh rì ngay bên kia suối.
Kết quả về Đồng Cao lướt qua như một vùng hoang sơ với khí hậu quanh năm mát mẻ. Những bông hoa lan tự nhiên, như những chiếc hài tím đung đưa ở trên dây trải dài. Có những lúc quay ngang xe.
Chỉ tiếc là chúng đã kém tươi. Liệu những cái dấu hiệu của văn minh kia có phá hỏng sự hoang vu của Đồng Cao? Liệu sự giao lưu với bên ngoài có làm mất đi những vẻ đẹp tình người của đồng bào trên đó? Nếu thế thì thật thiệt thòi cho cho những người về sau mới có cơ duyên đến với vùng đất đặc biệt này.
Chuyện mua củi thì cũng thật đặc biệt. Ai cũng biết, nói phải quay lại khoảng 5km nữa rồi sẽ có đường rẽ.
Cậu bé người Dao dẫn chúng tôi sang nhà hàng xóm đã tắt đèn. Hôm trước trời mờ sương bởi vậy tôi vẫn nghĩ là đoàn đang nghỉ cạnh vách núi. Về đêm trời hơi lạnh, sương móc dày đặc. Tôi cũng chả biết nhiều thông tin để trả lời khi mọi người hỏi: Đồng Cao có gì? Và nhiều thành viên trong đoàn phượt của chúng tôi, tuy là người Bắc Giang, cũng dấn chưa từng nghe đến cái tên này.
Đi trong mưa kiểu thế thật đáng ghét. Cơ duyên giữa Đồng Cao và tôi hoàn toàn ngẫu nhiên.
Ở nơi đây, không sóng điện thoại, không đường dây điện kéo lên vì số dân quá ít. Chỉ đi bộ, cảm nhận thiên nhiên từ hương cỏ, từ những đợt gió nhè nhẹ thổi đến, từ quang cảnh vừa kỳ vĩ, hoang vu, từ những bãi đá nổi trên thảm cỏ, từ những cây hoa vàng rực, điểm xuyết những cây hoa trắng.
Chúng tôi lục lại đồ nguội và ăn bữa sáng. Bỗng thấy xăm vì mình sẽ được trải nghiệm và tự nhận xét xem ai là người đúng. Ăn gà đồi xịn như thế thì còn gì bằng. Chỉ có mỗi đường lên Đồng Cao là mòn và to, các đoạn rẽ vào nhà dân hoặc nương rẫy thì nhỏ hơn, bởi vậy muốn lạc chắc cũng khó.
Tôi tin rằng như vậy thì con người sống gần với bản tính của mình nhất. Mọi người vừa đi vừa trêu nhau, hoặc kể những câu chuyện cười mà khiến cả đoàn phải cười lăn lộn.
Nhưng cả hai đều không thành hiện thực. Bỗng nhiên trong tôi phảng phất nỗi niềm khó tả. Sau này khi ở trên Đồng Cao, với hơn hai mươi hộ dân đồng bào Dao, chả có khách du lịch nào lai vãng, tôi mới hiểu vì sao những người đó kinh ngạc nhìn chúng tôi mò lên đó, nhất là khi bóng tối đang dần đắp.
Tôi tự nhủ, một mang tiếng tốc độ của cô, chứ của đoàn leo núi toàn dân văn phòng dặt dẹo thế này chắc gấp đôi. Ở giữa nơi hoang sơ như thế khái niệm thời kì cũng thật tương đối.
Đồng Cao quanh năm khí hậu mát mẻ, ôn hòa. Trời mới mưa, đường mát, tiếng côn trùng rả rích dọc đường. “Tôi chỉ bán 6 đẫn thôi, sáu đẫn này cũng phải đến… mười lăm nghìn đấy”. Đi vào trời mưa cũng có cái lợi của nó. Rất nguy hiểm vì một bên là vực.
Và rút cuộc, với đoàn chúng tôi thấy, thì ông Mạnh Tử đã đúng. Một dự án của Nhật lắp pin năng lượng dữ, thành ra các nhà vẫn được thắp sáng bằng những ánh điện mờ mờ. Trời mới mưa, mây giăng mắc che hết trăng. Đất sét nhão vừa trơn dính sệt sệt như bột gạo nếp, chui vào các rãnh ma sát lốp xe. Buổi sáng thức dậy, thật chẳng thể ngờ được sân trường nhìn thẳng ra dãy ruộng bậc thang và những đồi cỏ xanh rì.
Đói và lạnh. Một vùng toàn người xa lạ, tương đối riêng biệt, ít chịu ảnh hưởng của các định chế xã hội. Cả tháng trời không mưa, thế rồi đúng cái ngày phát xuất, mưa đằm đìa không dứt. Mật ong vùng này cũng khá ngon. Ngoài những bãi đá, đồi cỏ, điểm nhấn của Đồng Cao là những khu rừng xung quanh khe suối, cảm giác như những ốc đảo giữa thảo nguyên.
Thật hạnh phúc vì những nét cao đẹp như vậy vẫn tồn tại ở giữa cái từng lớp này. Tôi dùng hộp mỳ để pha trà. Đèn bấm là phương tiện chẳng thể thiếu cho các nhà. Tôi hỏi về thực phẩm thì cô giải đáp tình thật là khó. Nghe đâu năng lượng ở đâu lại ùa về. Cô cũng giúp đỡ chúng tôi nhóm lửa, hoàn toàn không chút vụ lợi nào.
Chẳng thể lên được! giờ mọi người mới tin những lời cảnh báo của người dưới xuôi là đúng. Rồi nằm lim dim trên những phiến đá để cảm nhận cuộc sống đang từ từ lắng đọng. Chúng tôi lang thang, khám phá.
Giả dụ đến sớm vào ngày thì chắc hẳn là tót vời lắm. Thiên nhiên tôi thấy thèm trà kinh khủng, tự trách mình đã không chuẩn bị chu đáo.
Chúng tôi thả mình chạy băng băng từ trên đỉnh đồi xoai xoải với một tâm hồn con trẻ, sảng khoái. Thứ nhất, đó là ngày 17 âm lịch, ngắm trăng sáng vằng vặc từ trên cao thì thật thích thú.
Chúng tôi bỏ ý định đi thăm Hang Vua như dự định. Ông ngập ngừng ở chỗ “cũng phải đến” làm cho cả đoàn căng lên hồi hộp, để rồi buông lỏng tuyệt đối và gần như thường nhịn đuợc cười khi mà chữ 15 nghìn cất lên. Khám phá những khu rừng ấy, chúng tôi đặc biệt ấn tượng với những dây mục cơ man là phong lan bám lên đó. Tôi vô tình tìm ra khi đang kiếm thông báo về vùng Tây Yên Tử.
Cô nhiệt liệt cho cậu con trai 12 tuổi của mình dẫn chúng tôi đi đến chỗ có thể mua củi, sau đó soi đường dẫn chúng tôi đến sân trường của bản cắm trại.
Vậy là chúng tôi phải dùng đồ nguội: bánh mỳ, thịt hộp, dưa chuột và sữa.
Từng đó thôi mà đi cả buổi sáng, ai cũng thấy phấn khích. Đôi khi bắt gặp ngôi nhà nhỏ và hàng rào giữa thảo nguyên. Có lẽ đó là sự lo sợ trong tiềm thức. Trước khi dời bản, dừng ở chân núi, nghe đồng bào Dao nói người ta sắp mở con đường qua Đồng Băm, Đồng Cao xuống tận An Châu. Đường từ Đồng Băm lên Đồng Cao trơn kinh khủng. Đồng Cao vừa đợt dịch gà chết hết.
Cậu gõ cửa gọi ông cụ dậy, hai người xì xồ bằng ngôn ngữ lạ. Cô chủ nhà cung cấp nhiều thông báo quý về chỗ cắm trại, chỗ mua củi. Chúng tôi dừng lại ăn trưa ở Bắc Giang, cũng chả có gì đặc biệt ngoài những chén rượu sâm Cao Ly.
Hoa vải nhiều tạo điều kiện cho nuôi ong phát triển. Sau đó ông giải đáp không bán. Cũng may là chẳng có ai mất tinh thần. Cái dốc cao và đứng bên cạnh vực và khe suối. Chớm hè, đúng mùa hoa vải nở, nhưng màu hoa vải hơi nhạt nhòa với màu lá. Từ đó trở đi, cách nói “cũng phải đến…” một cách nghiêm trọng đã trở thành thành ngôn ngữ của chuyến đi, và là câu nói mang lại được nhiều tiếng cười sảng khoái nhất cho đoàn.
Chúng tôi đã có một ngày hôm sau đi chơi thật đẹp trời. Có nhẽ vì cái khí hậu kiểu ôn đới như vậy khiến cho đồng cỏ ở Đồng Cao mang dáng dấp của những đồng cỏ ở Nhật Bản, hoặc y chang trong phim Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên ở Mỹ. Chỉ có điều, chúng tôi cứ đi mà không biết những gì sẽ đợi mình ở phía trước, sẽ ngủ ở đâu, sẽ ăn gì, gặp những ai. Thường là sau những cơn mưa trời lại sáng hơn, như kiểu khởi động lại máy tính thì nó sẽ nhanh và thảnh thơi hơn.
Chúng tôi cứ mải miết đi tìm kiếm để khám phá cái gì đó vô định ở phía trước, vì không một ai trong đoàn có chút khái niệm gì về nơi mình sẽ đến. Đến trưa, mọi người dời bản đi đến điểm khác. Sau khi thấy chúng tôi quyết tâm, họ chỉ dẫn là đến Đồng Băm gửi xe đi bộ lên, dốc cao và trơn do mới mưa, thành thử không có cách gì xe lên được.
Lúc đó chúng tôi bắt đầu phải dùng đèn pin. Khi tôi yêu cầu mua 10 đẫn thì cụ giải đáp: “10 đẫn phải đến… hai mươi nghìn”. Trên cái màu xanh ấy, những phiến đá nổi lên như những hòn đảo giữa đại dương bát ngát.
Chúng tôi tìm được nhà của đồng bào Dao ở ngay lối lên, mô tả cảnh ngộ một hồi, gửi xe ở nhà họ. Chợt nhớ ông Mạnh Tử cho rằng bản tính con người là thiện, ông Tuân Tử thì xét thực chất con người là ác và xấu, cần phải kiểm soát. Rong chơi miền gió núi mây ngàn Tôi cũng đi du lịch nhiều, dạng bụi bặm hay đi tour đủ cả, đủ đến mức tin rằng ở Việt Nam chẳng có nơi nào như thế! Nhưng tôi đã nhầm, cái trải nghiệm đó đến với tôi khi đi lịch bụi ở một nơi cách Hà Nội khoảng chừng 140 km, nó gắn liền với cái tên mà tôi tin hầu hết các bạn đều chưa biết, hoặc cũng khó tìm được ở một sách chỉ dẫn du lịch nào: Đồng Cao, Sơn Động, Bắc Giang.
Đi qua những đoạn ổ trâu thì cả bánh sau trôi tuột. Nó là một câu chuyện mà sau này mỗi lần nhắc lại, mọi người trong đoàn cười lăn lộn. Chỉ độc nhất đoàn của tôi lang thang khám phá những cánh đồng cỏ ngậm sương, xanh mướt như bất tận cùng màu mây sáng. Tìm được nhóm người cùng máu và đam mê phượt như thế, nhất là bó hẹp trong môi trường cùng cơ quan, quả thật là hiếm! Chúng tôi lầm lũi đi dưới trời mưa lạnh.
Cảm giác con người như tĩnh tại, trong lòng như xóa sạch những ưu phiền trần tục. Cách An Châu khoảng tầm 7km, trời đã hết mưa. Bởi vậy cả đồi vải nở ven đường cũng chẳng ấn tượng nhiều lắm, giá nó là đào hoặc mận thì chắc hẳn trải nghiệm cực kỳ. Cảm giác thật sảng khoái. Chúng tôi hỏi thăm đường đến Đồng Cao.
Những hạt mưa cứ táp vào mặt như thể ai đó ném những viên đá nhỏ vào mình, rát và khó chịu.
