"Vừa ăn Tết Nguyên Đán xong là tụi chị bắt đầu làm rồi, ở đây người ta làm lồng đèn quanh năm
Xóm lồng đèn này có từ năm 1954, khi người Hoa vào khu vực Chợ Lớn lập nghiệp. Nhịp sống năng động, tất bật của đô thị kéo theo sự mai một của làng nghề truyền thống. Ở đây, ngoài nghề sản xuất lồng đèn còn rất nhiều mặt hàng khác như giày dép, túi xách… Khung lồng đèn luôn được làm sẵn quanh năm. Qua khỏi ngã tư Lạc Long Quân - Âu Cơ (quận Tân Bình), men theo con hẻm vào xóm đạo Phú Bình, nhiều teen khá bất thần khi biết đây là nơi ra lò của những chiếc lồng đèn trước nhất ở Sài Gòn.
Tiến Đạt. Ở con phố này, gia đình anh Chiến - chị Xuân chuyên làm ra những chiếc lồng đèn khổ lớn nên mức thu nhập có khá hơn so với những gia đình khác
“Năm sau chắc tụi chị không làm nữa. Để có khung lồng đèn vững chắc, người dân phải lên Bình Phước, cách nơi sản xuất hàng trăm cây số, chọn những loại tre tốt. Phần vì thu nhập thấp, phần vì không có ai làm cả, tụi nhỏ đều lớn cả rồi nên ai cũng có công ăn việc làm riêng”, chị Xuân nghẹn ngào. Nhưng khi phải cạnh tranh với đủ loại lồng đèn bắt mắt khác như lồng đèn điện tử, lồng đèn Nhật.
Lồng đèn thành phẩm được chủ nhà treo lên chờ lái buôn đến mua. Một số gia đình xóm Phú Bình cũng chẳng còn khẩn thiết gắn bó với nghề nữa.
Quá trình làm lồng đèn khá công phu
Việc ghép khung đèn thường mất mấy tháng mới hoàn tất, chỉ đến khi vào tháng 7 âm lịch, người ta mới tiến hành dán giấy và vẽ màu. Những chiếc lồng đèn thành phẩm được lái buôn ở phố Lương Nhữ Học, chợ Kim Biên, Bình Tây thu mua với giá từ 14k một chiếc. Cả gia đình chị Lan đang hoàn tất công đoạn rút cuộc - vẽ màu lên lồng đèn. Chị Lê Thị Thắm đang tước tre nứa làm khung lồng đèn. Không náo nhiệt như phố lồng đèn Lương Nhữ Học, ít ai biết giữa Sài Gòn tráng lệ vẫn thầm lặng tồn tại xóm lồng đèn Phú Bình, một trong những nơi làm đèn thủ công lâu đời nhất với bề dày hơn nửa thế kỷ.
Sau đó, người thợ tước mỏng tre sao cho đạt đến độ dẻo nhất định. Mỗi năm Tết trung thu có một lần, nhưng ở đây, công đoạn làm lồng đèn bắt đầu từ rất sớm
“Mấy lô lồng đèn như vầy gia đình làm từ sau Tết đến giờ, công sức bỏ ra cũng nhiều nên lời tính ra cũng không được bao nhiêu”, chị Thắm nói thêm. Những chiếc đèn quá cũ, tre mục đành phải bỏ đi. Qua mùa Trung thu, lượng lồng đèn tiêu thụ rất chậm, số nào khung còn tốt thì được giữ lại chờ năm sau bán tiếp. Mỗi cái lời chừng 5k - 6k, cái lớn giá từ 80k trở lên thì lời nhiều hơn.
Nghề làm lồng đèn ở đây được xem là truyền thống của người Hoa xưa, theo tập tục cha truyền con nối. Vào bất kỳ một gia đình nào, chẳng có gì sửng sốt khi các thành viên từ người già đến trẻ nhỏ, con dâu con rể đều biết làm lồng đèn và xem đây là công việc hàng ngày của mình.
Kế đến, những cành tre mỏng sẽ được ghép lại thành khung, được chuộng vẫn là hình gà, thỏ, vịt, bướm, Tề thiên Đại thánh… Những mẫu lạ trong truyện tranh, phim hoạt hình Nhật Bản cũng được lắp ráp khá độc đáo tuy không nhiều.
